Ευρωλίγκα ανδρών

Η Ευρωλίγκα (αγγλικά: Euroleague) είναι η σπουδαιότερη διασυλλογική διοργάνωση καλαθοσφαίρισης για τους άνδρες στην Ευρώπη και αναδεικνύει τον Πρωταθλητή Ευρώπης στο άθλημα. Από την περίοδο 2000-01 και μετά η ευθύνη της διοργάνωσης ανήκει στην ιδιωτική εταιρεία Euroleague Basketball, καθώς και στις ομάδες που προέρχονται από μια πανευρωπαϊκή κοινοπραξία των κορυφαίων επαγγελματικών συλλόγων καλαθοσφαίρισης, που ονομάζεται Ένωση Ευρωπαϊκών Επαγγελματικών Ομάδων Καλαθοσφαίρισης (ULEB).

Παλαιότερα η ονομασία της ήταν Κύπελλο Πρωταθλητριών Ομάδων Ευρώπης ή Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Συλλόγων και διοργανώτρια αρχή ήταν το ευρωπαϊκό τμήμα της Διεθνούς Ομοσπονδίας Καλαθοσφαίρισης (FIBA Europe). Το 2000 επήλθε ρήξη ανάμεσα στη νεοϊδρυθείσα τότε εταιρεία Euroleague Basketball, η οποία εκπροσωπούσε τις περισσότερες μεγάλες ομάδες, και της FIBA που εκπροσωπούσε κυρίως τις εθνικές ομοσπονδίες. Ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης, την περίοδο 2000-01 διεξήχθησαν δύο διοργανώσεις: μία υπό την αιγίδα της πρώτης (Ευρωλίγκα, νικήτρια η Βίρτους Μπολόνια) και μία υπό την αιγίδα της δεύτερης (Σουπρολίγκα, νικήτρια η Μακάμπι Τελ Αβίβ). Αμφότερες θεωρούνται ισότιμα πρωταθλήτριες Ευρώπης για το 2001.

Αμέσως μετά η FIBA υπαναχώρησε και κατάργησε τη Σουπρολίγκα. Έτσι, από τη περίοδο 2001-02 κορυφαία ευρωπαϊκή διασυλλογική αποτελεί αποκλειστικά η Ευρωλίγκα, ενώ είναι σε προχωρημένο στάδιο οι συζητήσεις για την επανένωση των δύο ομοσπονδιών. Από την περίοδο 2010-2011 ονομάζεται «Turkish Airlines Euroleague» (TAE) λόγω της υφιστάμενης χορηγίας της από την Turkish Airlines.

 Η διοργάνωση ξεκίνησε την περίοδο 1957-58 (όλοι οι αγώνες διεξήχθησαν το ημερολογιακό έτος 1958) με την ονομασία Κύπελλο Πρωταθλητριών, κατά τα πρότυπα της αντίστοιχης ποδοσφαιρικής διοργάνωσης της UEFA. Μέχρι το 1990-91 μετείχαν μόνο οι πρωταθλήτριες ομάδες της κάθε χώρας. Από την επόμενη σεζόν άρχισαν να προστίθενται δευτεραθλήτριες ή και τριταθλήτριες ομάδες από τις καλαθοσφαιρικά προηγμένες χώρες της και η διοργάνωση άλλαξε μορφή. Το 1996-97 καταργήθηκαν οι προκριματικοί νοκ - άουτ αγώνες και οι ομάδες ξεκινούν την πορεία τους από την αρχική φάση των ομίλων, ταυτόχρονα όμως έχασαν το δικαίωμα συμμετοχής οι χώρες όπου το άθλημα δε γνωρίζει ιδιαίτερη ανάπτυξη.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό των πρόσφατων διοργανώσεων, έχει να κάνει με τη δέσμευση κλειστών συμβολαίων ανάμεσα στη Euroleague Basketball και κάποιους συλλόγους που θεωρούνται ιδιαίτερα «εμπορικοί». Αυτό πρακτικά σημαίνει πως κάποιες ομάδες έχουν δικαίωμα συμμετοχής ασχέτως των επιδόσεών τους στα εθνικά πρωταθλήματα. Κάτι τέτοιο έχει συμβεί και με ελληνικούς συλλόγους - Ολυμπιακός και ΑΕΚ έχουν στο παρελθόν αγωνισθεί στην Ευρωλίγκα, μολονότι δεν είχαν καταταγεί σε υψηλή θέση στο εθνικό πρωτάθλημα της προηγούμενης αγωνιστικής περιόδου.

Την αγωνιστική περίοδο 1965-1966 δοκιμάστηκε για πρώτη φορά η διαδικασία Final Four ανάμεσα στις τέσσερις ομάδες που θα έφταναν στη φάση των ημιτελικών, κατά τα πρότυπα του αμερικανικού κολεγιακού πρωταθλήματος. Πολύ σύντομα η ιδέα εγκαταλείφθηκε, για να επανέλθει πολλά χρόνια αργότερα (1987-88) και να καθιερωθεί έως σήμερα. Μόνη εξαίρεση υπήρξε το 2001, όταν η διοργάνωση της FIBA περιελάμβανε final four, ενώ η αντίστoιχη της Euroleague Basketball όχι.

Τον Νοέμβριο του 2015 η Euroleague Basketball και η πολυεθνική εταιρεία IMG, ειδικευμένη σε αθλητικά, μόδα και μάρκετινγκ υπέγραψαν δεκαετές συμβόλαιο συνεργασίας, αλλάζοντας τη δομή της διοργάνωσης προσφέροντας παράλληλα στις ομάδες περισσότερα έσοδα. Στη νέα Ευρωλίγκα, λοιπόν, θα συμμετέχουν 16 ομάδες, όπου όλες θα τεθούν αντιμέτωπες μεταξύ τους σε μία κανονική περίοδο που θα διαρκεί 30 αγωνιστικές. Στη συνέχεια, οι οκτώ πρώτες θα συμμετέχουν στην προημιτελική φάση (1-8, 2-7, 3-6, 4-5) και ύστερα από μία σειρά πέντε αγώνων, όποιος δηλαδή φτάσει τις τρεις νίκες, θα προκριθεί στο Final 4.Από τις 16 ομάδες οι 11 θα έχουν συμβόλαιο τύπου Α, δηλαδή σταθερή παρουσία στο θεσμό για τα επόμενα δέκα χρόνια. Αυτές οι ομάδες είναι ο Παναθηναϊκός, ο Ολυμπιακός η Ρεάλ Μαδρίτης, η Μπαρτσελόνα, η Μπασκόνια, η ΤΣΣΚΑ Μόσχας, η Φενέρμπαχτσε, η Ανατολού Εφές, η Εμπόριο Αρμάνι Μιλάνο, η Μακάμπι Τελ Αβίβ και η Ζαλγκίρις Κάουνας. Οι υπόλοιπες πέντε άδειες που θα εξασφαλίζονται μέσω παρουσίας στις διοργανώσεις των χωρών, διανέμονται ως εξής: οι νικητές της Αδριατικής Λίγκα, και του πρωταθλήματος Γερμανίας, τη VTB League (ο φιναλίστ αν το πρωτάθλημα παίρνει η ΤΣΣΚΑ Μόσχας), τον κάτοχο του Eurocup της περασμένης περιόδου καθώς και μια wild card.

Κορυφαία Στατιστικά

Ευρωμπάσκετ

Ευρωμπάσκετ  ονομάζεται το πρωτάθλημα καλαθοσφαίρισης για τις εθνικές ομάδες ανδρών της ευρωπαϊκής ζώνης της FIBA (δεν ταυτίζεται απολύτως με την Ευρώπη ως ήπειρο). Παλαιότερα ονομαζόταν επισήμως Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Καλαθοσφαίρισης. Τρέχουσα κάτοχος του τίτλου είναι η Σλοβενία.

Διοργανώνεται κάθε δεύτερο έτος από τη FIBA Europe, στις μονές χρονιές ώστε να μη συμπίπτει με τις παγκόσμιες διοργανώσεις. Πέραν του ότι αναδεικνύει τον πρωταθλητή της ζώνης, το Ευρωμπάσκετ χρησιμοποιείται τα τελευταία χρόνια και ως κριτήριο για πρόκριση στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα ή τους Ολυμπιακούς Αγώνες, ανάλογα με το ποια διοργάνωση ακολουθεί την επόμενη χρονιά.

Ο θεσμός εγκαινιάστηκε το 1935, με τις πρώτες διοργανώσεις να μονοπωλούνται από δύο χώρες της Βαλτικής, τις Λετονία και Λιθουανία.

Μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ανέτειλαν τα άστρα των χωρών του ανατολικού μπλοκ. Έως τις αρχές της δεκαετίας του '80 το χρυσό μετάλλιο κατέληγε συνήθως στη Σοβιετική Ένωση, ενώ άλλες μεγάλες δυνάμεις αυτής της περιόδου υπήρξαν οι Τσεχοσλοβακία, Ουγγαρία, Βουλγαρία και Γιουγκοσλαβία. Από αυτές, η τελευταία ήταν ουσιαστικά η μόνη ομάδα που κατάφερνε να συναγωνίζεται σε σταθερή βάση τους Σοβιετικούς, κερδίζοντας τρεις σερί διοργανώσεις στη δεκαετία του '70.

Το 1983 η Ιταλία γίνεται η πρώτη χώρα που εκθρονίζει τους «ανατολικούς» από την πρώτη θέση - θα το επαναλάβει η Ελλάδα το 1987. Σοβιετικοί και Γιουγκοσλάβοι πάντως θα συνεχίσουν να έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο έως τη διάλυση των κρατών τους.

Οι κοσμογονικές πολιτικές αλλαγές του 1991, καθώς και η άρση της απαγόρευσης συμμετοχής που ίσχυε για τους παίκτες του NBA (1992), έχουν άμεση επίδραση στο Ευρωμπάσκετ. Απ' τη μία τα μετάλλια γίνονται θεωρητικά πιο προσβάσιμα για τις καλές ομάδες, υπό την έννοια ότι δεν υπάρχουν πια τα ακλόνητα μεγαθήρια. Απ' την άλλη όμως, ανεβαίνει κατακόρυφα το επίπεδο δυσκολίας ακόμα και για τις μεσαίες θέσεις, με πολλές από τις νεοσύστατες εθνικές ομάδες (Σερβία, Κροατία, Ρωσία, Λιθουανία κ.ά.) να αποδεικνύονται ικανοί συνεχιστές της παράδοσης που κουβαλούν. Στο Ευρωμπάσκετ του 1993, οι μισές θέσεις των προημιτελικών καταλαμβάνονται από πρώην Σοβιετικούς ή Γιουγκοσλάβους. Ομοίως το 1995, όταν μάλιστα και τα τρία μετάλλια καταλήγουν σε τέτοιες χώρες, κ.ο.κ. Ιδίως οι Σέρβοι - υπό την ονομασία ακόμα της Γιουγκοσλαβίας - εξελίσσονται στους νέους αυτοκράτορες της Ευρώπης, κατακτώντας τις 3 από τις 4 διοργανώσεις της περιόδου 1995-2001. Παράλληλα, η συμμετοχή πολλών παικτών από το ΝΒΑ κάνει το άθλημα πολύ πιο αθλητικό και γρήγορο σε σύγκριση με το παρελθόν.

Οι επόμενες διοργανώσεις θα κυλήσουν με εναλλαγές διαφόρων χωρών στις πρώτες θέσεις μέχρι την εκτίναξη της Ισπανίας στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 2000. Με τρεις συνεχόμενες συμμετοχές σε τελικούς (2007, 2009, 2011), εκ των οποίων θα κερδίσει τους δύο τελευταίους, η Ισπανία θα γίνει η πρώτη χώρα μετά το 1997 που κατακτά δεύτερο συνεχόμενο τίτλο.